Nazwa schizofrenia pochodzi od połączenia dwóch łacińskich słów: schizis – rozszczepienie i phren – umysł. Jest zatem chorobą umysłu. Jej objawy są bardzo dokuczliwe zarówno dla samego pacjenta, jak i członków jego rodziny.

Chorzy na schizofrenię są w swoim środowisku stygmatyzowani i wykluczani. Często sami izolują się od otoczenia. Nieleczenie schizofrenii może przyczynić się do ogromnych problemów zdrowotnych, jak również śmierci. Samo leczenie jest trudne i długie. Choroba ta, jak do tej pory jest nieuleczalna. Można jedynie łagodzić jej objawy. Mimo to istnieją przypadki, w których chorzy normalnie funkcjonują w społeczeństwie i pracują.

Jakie są przyczyny choroby?

Przez wiele dziesiątek lat naukowcy spierali się co jest powodem powstania schizofrenii. Psychologowie byli przekonani o kluczowym wpływie czynników środowiskowych na chorego. Psychiatrzy doszukiwali się odpowiedzialnego za chorobę genu. Ostatecznie w tym sporze doszło do pewnego kompromisu. Uznano, że owszem choroba jest dziedziczona, lecz nie następuje ona z reguły z rodzica na dziecko. Nie każdy człowiek o podobnym genotypie zachoruje na schizofrenię. Chociaż badania nad schizofrenią wciąż trwają, schizofrenia, jak dotąd pozostaje chorobą nieuleczalną.

Jakie są zaburzenia i objawy w schizofrenii?

Wbrew pozorom i nazewnictwu schizofrenia to nie rozszczepienie jaźni. Choroba ta objawia się tzw. dezintegracją uczuć.

Wyróżnia się trzy główne grupy objawów schizofrenii. Są to:

1. Objawy psychotyczne.
2. Objawy negatywne.
3. Zaburzenia poznawcze.

Objawy psychotyczne schizofrenii (zwane inaczej wytwórczymi lub pozytywnymi) to:

1. halucynacje – omamy wzrokowe, słuchowe. Mózg wytwarza halucynacje. Chory przyjmuje je jako coś normalnego. Słyszy i widzi coś, co na prawdę nie istnieje.
2. urojenia – fałszywe sądy. Chory jest przeświadczony o tym, że jest śledzony, obmawiany i oczerniany. Czasami twierdzi, że jego myśli są sterowane z zewnątrz.
3. formalne zaburzenia myślenia – rozkojarzenie i nielogiczne wyciąganie wniosków. Chory jest rozkojarzony, ciężko podążyć za jego tokiem rozumowania. Następujące po sobie myśli chorego nie występują w żadnym logicznym związku.
4. Objawy katatotniczne. Chory czasem wykazuje bezcelową aktywność ruchową lub odwrotnie: jego ruchy są spowolnione. Typowe przykłady to:

• zastyganie w jednej pozie,
• stan osłupienia,
• nagła wzmożona aktywność ruchowa,
• stany lękowe i agresywne.

Objawy negatywne. Chociaż są mniej widoczne to trudność w ich leczeniu jest bardzo duża. Należą do nich:

1. Zubożenie emocji. Uczucia chorego są płytkie i wchodzą w stan zobojętnienia. To przeciwieństwo depresji, w której następuje głęboki smutek. Chory na schizofrenię odczuwa głęboką obojętność uczuć.
2. Zubożenie osobowości. Chory ma coraz mniej celów, dążeń. Charakterystycznym objawem jest samoizolacja chorego i spadek aktywności życia. W przypadkach skrajnych chory zaniedbuje również podstawowe funkcje życiowe. Nie dba o swój wygląd i higienę.

Zaburzenia poznawcze. Choroba działa toksycznie na mózg. Chory ma trudności z koncentracją uwagi oraz tzw. myśleniem operacyjnym. Stąd też trudności w nauce lub przyswajaniu podstawowej wiedzy, np. w rozumieniu instrukcji.

Kto choruje na schizofrenię?

Schizofrenia może uaktywnić się w każdym wieku. Najczęściej jednak zapadają na nią osoby młode, wchodzące w wiek dorosły. Najwięcej przypadków odnotowuje się w przedziale od 20 do 40 roku życia.

Istnienie choroby ma swoje podłoże w genetyce. Jednak nie jest ona dziedziczona bezpośrednio z ojca na syna. Dziedziczy się tendencję do zachorowania. Jeśli czynnik ten trafi na podatny grunt, może wywołać początki choroby.

Ryzyko zachorowania na schizofrenię wynosi od 1% do 15% w przypadku, gdy chorował jeden rodzic. Kiedy choroba dotknęła oboje rodziców ryzyko wzrasta do 40%.

Leczenie schizofrenii

W XIX wieku schizofrenia nie była uznana za chorobę. Jej objawy tłumaczono nawiedzaniem przez złe duchy i moce. Stosowano liczne egzorcyzmy, by wygonić diabła z chorej duszy.

Początki psychiatrii to czas terapii elektrowstrząsowych. Leczenie farmakologiczne było trudne, z uwagi na liczne skutki uboczne. Bywało również całkowicie nieskuteczne.

Schizofrenia leczona ma charakter nawrotowy. Podczas każdego kolejnego epizodu, chory nie potrafi sprostać swojej podstawowej roli w społeczeństwie. Nie może ani się uczyć, ani pracować. Nie spełnia również swojej funkcji w rodzinie.

Rodzina Galvinów

W latach 80-tych badaniom naukowców poddano rodzinę Galvinów.  Państwo Galvinowie powołali na świat w latach 1945-1965 dwanaścioro dzieci. Sześcioro z nich zachorowało na schizofrenię. U każdego z nich choroba ta rozwijała się inaczej. Lata cierpień rodziny naznaczonej chorobą odbiły piętno na wszystkich jej członkach, nawet tych zdrowych.

Dopiero badania DNA z udziałem chorych dzieci Galvinów zaczęły dostarczać naukowcom przełomowych odkryć.

Przede wszystkim odkryto skuteczne metody diagnozowania schizofrenii. Pojawiły się również szanse na odkrycie skutecznego zapobiegania

Pomimo leczenia, choroba ta może mieć objawy negatywne aż u połowy pacjentów. Problemy istniejące przed rozpoczęciem terapii wracają. Pacjenci bądź izolują się od społeczeństwa, bądź są przez nie odrzucani.

Czy chory jest niebezpieczny dla innych?

Zdarzają się przypadki agresji wśród chorych na schizofrenię. Istnieje wówczas uzasadniony powód do ich hospitalizacji. Nie oznacza to jednak, że chorzy na schizofrenię są bardziej niebezpieczni od ludzi zdrowych. Najczęściej są to przypadki autoagresji, z tendencjami samobójczymi włącznie.

Lepsza integracja chorego ze społeczeństwem to więcej korzyści zdrowotnych dla pacjenta. Chociaż leczenie zaburzeń jest trudne, to jednak możliwe jest złagodzenie objawów.

Metody leczenia schizofrenii

Do dzisiaj schizofrenia jest chorobą nieuleczalną. Możliwe jest jedynie leczenie objawowe i zapobiegawcze nawrotom choroby.

Do najbardziej drastycznych sposobów leczenia schizofrenii zaliczyć można terapię elektrowstrząsową. W latach 60-tych była ona stosowana wręcz nagminnie. Trudno przesądzać o jej skuteczności. Nawet dzisiaj w przypadkach leczenia lekoopornych chorób psychicznych stosuje się elektrowstrząsy.

Podstawowymi sposobami leczenia zaburzeń są:

• Leczenie farmakologiczne, podparte odpowiednią dietą,
• psychoterapia i psychoedukacja chorego,
• hospitalizacja w szpitalach w przypadkach ciężkich.

Czy można zapobiegać chorobie?

Wciąż trwają badania nad skutecznością suplementowania choliny przez przyszłe matki. Cholina przyjmowana przez kobiety w ciąży w odpowiednich dawkach przypuszczalnie zapobiega uaktywnieniu się genu odpowiedzialnego za schizofrenię. Na wyniki tych badań musimy jednak poczekać przynajmniej jedno pokolenie osób objętych doświadczeniem.

Aby zapobiegać nawrotom choroby ważna jest świadomość pacjenta. Stosowanie wszelkich substancji psychoaktywnych może przyczynić do do nasilenia zaburzeń. Objawy schizofrenii mogą wrócić również w przypadku przerwania leczenia. Czasem warto, aby rodzina miała stały kontakt z lekarzem pacjenta, aby uniknąć tego typu problemów.

Czy twoje podejrzenia są uzasadnione?

Rozpoznania choroby może dokonać wyłącznie lekarz psychiatra. Dokonuje tego na podstawie wnikliwej diagnostyki pacjenta. Badaniu poddaje się zarówno chorego jak i członków rodziny. Problem ma podłoże psychiczno-środowiskowe. Objawy schizofrenii czasem są trudne do zdiagnozowania bez rzetelnie przeprowadzonego wywiadu z rodziną.

Podkreślenia wymaga fakt, że nie ma skutecznego testu na tę chorobę. Każdy przypadek jest inny. Inne mogą być przyczyny zaburzeń, inny styl życia osób podwyższonego ryzyka.

Test

Poniższy zestaw pytań służy jedynie celom edukacyjnym. Właściwa diagnoza należy wyłącznie do lekarza.

W przypadku pozytywnej odpowiedzi na dwa z pośród poniższych pytań, warto zwrócić się o poradę do specjalisty.

1. Otaczają mnie osoby, które chcą mi zaszkodzić na zdrowiu. Chcą mnie otruć albo zaatakować.
2. Słyszę głosy lub widzę rzeczy, których inni nie słyszą ani nie widzą.
3. Nie czuję ani smutku ani radości. Jest mi wszystko obojętne.
4. Czuję się stale zagrożony/a. Czuję lęk i niepokój.
5. Niektórzy ludzie kontrolują moje myśli i uczucia.
6. Mam zdolności nadprzyrodzone, których inni nie mają inni.
7. Czasem zaczynam śmiać się bez powodu albo nagle zrobić coś, o czym zaraz zapominam.
8. Nie mogę ufać moim myślom. Nie wiem czy są one prawdziwe.
9. Ludzie nie rozumieją co do nich mówię, pomimo mojego tłumaczenia.
10. Nie chcę w ogóle przebywać z ludźmi więc nie wychodzę z domu prawie wcale.

Jeśli czasem miewasz wrażenie, że jesteś psychicznie chory, wiedz, że chorzy z reguły nie dopuszczają do siebie tej myśli. Jeśli natomiast miewasz objawy wymienione powyżej, zanim zdiagnozujesz schizofrenię u siebie, udaj się do lekarza psychiatry. Tylko on może właściwie zdiagnozować zaburzenia i znaleźć ich przyczynę.